Verslag Jubileumconcert 17 december 2016

2016 was een bijzonder jaar, want we vierden ons 70-jarig jubileum! De VOV organiseerde een succesvol ‘Mendelssohn in Zeeland’ Muziekfestival i.s.m. de Koninklijke Oratorium Vereniging Middelburg en Vocaal Ensemble Cantare uit Goes. We sloten dit muziekfestival af met ons jubileumconcert met het prachtige oratorium de Elias van Felix Mendelssohn.
Als twee-jarig koorlid heb ik het reilen en zeilen van de VOV vol nieuwsgierigheid, verwondering en met veel plezier mogen meemaken. En sinds een half jaar als algemeen bestuurslid. De snelle ontwikkeling binnen de VOV met meer diversiteit, kwaliteit en innovatie leidde ertoe dat de uitvoering van het concert op 17 december 2016 een hele intense en bijzondere was.

En dit begon met onze wekelijkse repetities o.l.v. Pim Overduin. Bij de start werden het verhaal en de betekenis van de verschillende stukken uitgebreid verteld. Tijdens de hele repetitieperiode kwam dit regelmatig terug omdat de diepe dalen en hoogtes van de Romantiek duidelijk hoorbaar en zichtbaar moesten worden in de uitvoering. De repetitieperiode duurde bijna een heel jaar. Voor het koor was dit een uitdaging met de nodige huiswerkopdrachten en oefen-cd’s voor thuis. En voor mij persoonlijk een eerste kennismaking met dit oratorium dat mij steeds enthousiaster maakte. Met andere koorleden deelde ik dit enthousiasme en we waren het erover eens dat het regelmatig emoties losmaakte. We deelden tevens gezamenlijke favoriete stukken waar we niet genoeg van konden krijgen. Zo was ikzelf verknocht aan het stuk “Aber der Herr sieht es nicht”, waarin diverse laagtes van dramatiek gezongen werden met een prachtige opbouw. Een enthousiaste Frans Spoor (tenor) benoemt een van zijn favorieten, het stuk van Elias nr. 14:
Herr, Gott Abrahams, Isaaks und Israels,
laßt heut kund werden, daß du Gott bist und ich dein Knecht.
Und daß ich solches alles nach deinem Worte getan!
Erhöre mich, Herr, daß dies Volk wisse, daß du der Herr Gott bist,
daß du ihr Herz danach bekehrest! “
Frans: “Hier krijg ik geen genoeg van. Het is hèt stuk van deel 1 van Elias voor mij. Eerst het geweld van de Baals priesters die hun god aanroepen en dan het eenvoudige stuk waarin Elia zijn Heer aan roept. Een groter contrast is er niet!”

Ter ondersteuning werden we gecoacht door Aleida Post. Een oude bekende die ooit als koorlid bij de VOV is begonnen.  Onder verantwoordelijkheid van de dirigent nam zij een stuk koor- en stemscholing op zich. Elke stemgroep werkte apart met Aleida samen, waardoor de kwaliteit van de stemmen omhoog ging. Aleida werkte hard met en voor ons en lette streng op de details van de teksten en ons stemgebruik. Ook Pim zorgde ervoor dat we de aandacht erbij hielden. Als we niet genoeg thuis hadden geoefend, merkte hij dit meteen op. De stemmen moesten goed op elkaar afgestemd worden en we moesten de stukken goed kennen! Herhaaldelijk liet Pim alle koorleden op een andere plek staan (alle stemgroepen door elkaar) en werden we vriendelijk verzocht om “Wer bis an das ende beharrt” uit onze hoofd te zingen. Dit bracht wel eens onzekerheid met zich mee, maar het was zeker een goede oefening.
In de weken voor het concert moest er nog veel gebeuren. Uiteraard was het hele repetitiejaar een grote voorbereiding op dit spektakel. De nieuwe vorm waarin het werd gegoten vroeg veel aandacht en tijd. Voor het eerst werden de teksten niet in de boekjes gedrukt. Er werd gekozen voor projectieschermen waarop de vertaalde teksten voorbij kwamen en andere belangrijke aankondigingen. Tevens werd er een uitgebreid beeld- en lichtplan gemaakt om het geheel te ondersteunen en het verhaal over te brengen. De ontwikkeling in het gebruik van ruimte, interactie en presentatie werden steeds zichtbaarder.
De dag voor het concert hielden we een voor-generale waarin het koor en de solisten voor het eerst bij elkaar kwamen en onder begeleiding van piano het stuk globaal doorzongen. Belangrijk was vooral het ‘spacen’ waarbij de solisten wisten op welke plekken ze moesten staan en iedereen wennen kon aan de verschillende beeld- en lichtstanden.
Op de dag van het concert hadden we ‘s middags de generale. Nu was ook het orkest erbij.  Dat was heel spannend. Pim gaf al aan dat de generale ‘te goed ging’ en voor ons was het een feest. Wat betekende dit voor het concert zelf? Hadden we alles al gegeven? Hadden we niet meer moeten doseren? Het antwoord luidde: “Nee.” Een oratorium zoals de Elias kun je niet half doen, ook al zou je het willen… het lukt niet. Alles of niets.

En dan de avond zelf. Het was genieten en ik ervoer een gevoel van eenheid en het klopte allemaal. De interactie tussen de solisten, het koor en het orkest met het publiek was groot en soms leek het net alsof er een stilte was… zelfs tijdens het zingen. In de pauze liep ik door de menigte om flarden van gesprekken op te vangen. En wat ik hoorde klonk positief. Er waren enthousiaste mensen, ontroerde mensen… soms zonder woorden, verbaasde en blije mensen.
Petra de Landmeter was sopraan in ons koor en kon helaas om gezondheidsredenen niet meezingen. Gelukkig kon ze er wel bij zijn: als kijker en luisteraar. Ik vroeg naar haar reactie. Petra: “Als ‘ongeduldige’ bezoekers stonden we al met ons drieën klokslag 6 uur voor de deur van de Sint Jacobskerk. Meteen bij binnenkomst zag ik de projectieschermen boven het podium van koor en orkest voorin de kerk. Het was erg prettig dat er toen ook al meteen beelden en teksten werden geprojecteerd zoals de aanvangstijd, de pauze, het einde en enkele wetenswaardigheden over het Oratorium Elias. Deze waren zeer duidelijk te zien, te lezen en te begrijpen. Dat is mijn eerste compliment want zowel vóór, tijdens als na het concert bleven beelden en teksten duidelijk zichtbaar. Hierbij hoort vooral ook de enorme inzet die er voor gegeven is om de achtergrondbeelden bij de teksten op zo’n fantastisch goede wijze te kiezen.  Dat is met recht professioneel gekozen door mensen die het Elias-verhaal in beelden weten uit te drukken. Vakwerk! De uitleg en presentatie in deze vorm had een grote meerwaarde voor mijzelf en ook voor de mensen die ik sprak. Het was een andere en bijzondere manier om de toeschouwers meer in het verhaal en de muziek mee te slepen.  Ik wil daar graag aan toevoegen dat de sfeervolle Sint Jacobskerk op geen enkele manier werd aangetast door deze moderne vorm van beeldtechniek. Een voorbeeld daarvan wil ik graag aanhalen. Wat op mij diepe indruk maakte is de combinatie van muziek (solozang van profeet Elia),  beeld en tekst  tijdens de diepe depressie van Elia  waarin hij de Heer smeekte zijn ziel te aanvaarden door zijn ‘slechte’ gedachten en daden. Hoe mooi en hoe bijzonder was het om tijdens de Engelenzang  te zien hoe Elia er op gewezen werd om weer rechtop te staan. De beelden op de schermen lieten heel summier een figuur zien die inderdaad weer omhoog ging.... wonderlijk! Binnen in mij zong ik alle koren mee, ik genoot van de prachtige muziek van het koor, het orkest en onze dirigent. Zonder uitzondering heb ik intens genoten van alle negen solisten, al moet ik toegeven dat de rol van Elia  gezongen door Mark Pantus  geweldig werd vertolkt (wat een immens zware rol).”
Zo enthousiast en gepassioneerd Petra was en is over het concert, zo heb ik meerdere positieve reacties gehoord. In de evaluatie met alle koorleden kwamen ook mooie dingen naar voren en uiteraard zijn er altijd punten die verbeterd kunnen worden. Ik kan met recht zeggen dat ik dit een van de mooiste concerten tot nu toe vind die ik mee mocht maken. En gelukkig volgen er meer. Op naar het volgende concert!

Januari 2017, Grace Wilson
Met dank aan: Frans Spoor en Petra de Landmeter.
met foto's van onder andere Veronica Spoor en Cobi Kempe